Żużel. Spowiedź Czekańskiego: Barany chodzą w stadzie. Orły fruwają samotnie

Bartłomieja Czekańsiego kibicom żużla specjalnie przedstawiać nie trzeba. Wieloletni dziennikarz sportowy i menadżer żużlowy bez ogródek opowiada o poziomie dziennikarstwa, żużlu oraz marzeniach.

Bartek, powiedz na początek – co cię denerwuje w dzisiejszym żużlu?

Na pewno irytują mnie złe decyzje sędziowskie, szowinizm kibiców i przyzwolenie na nieczyste zagrania ze strony kibiców oraz dziennikarzy. To taki powszechny relatywizm moralny, którego osobiście nienawidzę. Przykładem jest choćby ostatni atak na Darka Śledzia, który nie kazał przegrać Czugunowowi biegu w Grudziądzu. Ja sobie nie wyobrażam czegoś takiego, aby podejść do zawodnika w czasie meczu i kazać mu przegrać, bo taktyka tego wymaga. To jest oszustwo sportowe i tyle. Nic więcej.

Co Cię zatem drażni – jako wieloletniego dziennikarza – w pracy swoich młodszych kolegów?

Drażni mnie ogólny upadek dziennikarstwa sportowego. Jest coraz mniej dobrych „piór” czy dobrych głosów komentatorskich. Mamy w dziennikarstwie sportowym po prostu coraz mniej fachowców. 

Wstęp mamy, to wracamy do chronologii. Jak znalazłeś się przy żużlu jako… zawodnik? Mało kto wie, że w młodym wieku trenowałeś w Sparcie Wrocław…

Na żużel zaprowadził mnie ojciec, który też był, jak doskonale wiesz, dziennikarzem sportowym. To były lata 60. ubiegłego wieku. Przez „mgłę” pamiętam taki mecz Sparty, w którym po starcie wywrócił się bodajże Kostka. Ojciec był szefem biura prasowego podczas finału światowego w 1970 roku i te zawody pamiętam już doskonale. Wtedy też chyba po raz pierwszy pomyślałem sobie, że chciałbym w tym sporcie szerzej zaistnieć. Oglądałem żużel w telewizji. Wtedy było sporo transmisji żużlowych. Pamiętam, że ktoś podarował mi grę żużlową i w nią zapalczywie grałem. Miałem też swoich ulubionych zawodników. Byli nimi Pytko i Podlecki. Tak się w to wciągnąłem, że sam postanowiłem zacząć jeździć. Trafiłem do Sparty w 1974 roku. Byłem tak wtedy „głupi, że myślałem, że sobie wsiądę i pojadę ot tak  na motocyklu żużlowym. Skończyło się tym, że się rozbiłem i „zmasakrowałem” motocykl. Tak naprawdę więcej nie jeździłem, aniżeli  jeździłem. Gdyby to policzyć, to pewnie dzisiejszy szkółkowicz ma w sezonie więcej treningów, niż ja przez tę całą swoją jazdę na motocyklu, bo karierą tego przecież nazwać nie możemy. Wsiadałem trzy-cztery razy w roku na motocykl i tyle. 

Dziennikarstwo z kolei, rozumiem było z urzędu po tacie…

Oczywiście. Z tatą chodziłem jako młody chłopak do drukarni na dyżury i tam redagowałem notatki przychodzące z Polskiej Agencji Prasowej. W drugiej klasie liceum zacząłem pisać do tygodnika „Wiadomości”. Po jakimś czasie tam się  „kapnęli”, że jestem synem Henia Czekańskiego i nie ukrywam – było łatwiej. Zapełniałem tam w pewnym momencie całe kolumny.

W latach 80. pisałeś między innymi w słynnym tygodniku „Sportowiec”. Jak z dziennikarstwa sportowego trafiłeś do klubu żużlowego w roli jego menadżera?

To jest właśnie związane między innymi z pracą w tygodniku „Sportowiec”. W nim pracował bowiem, jako fotoreporter, Grzesiek Skrzypczak. On jakoś zapoznał się z ludźmi z Aspro, którzy mieli wówczas we Wrocławiu koszykówkę. Aspro przejęło wrocławski żużel, szukali ludzi i wspomniany Grzesiek nas połączył. Zostałem menedżerem firmy Aspro do spraw sportu. To był 1991 rok. Przez Aspro zostałem oddelegowany do żużla.

Czyli rozumiem, że uczestniczyłeś w ściąganiu ówczesnej, jak to mówiono, „armii zaciężnej” do Wrocławia…

Zakupy Aspro zaczęły się tak naprawdę od dwóch motocykli marki Godden. Później prezes Maciek Marcinkowski powiedział, że chce mieć w zespole mistrza świata juniorów. Ściągnęliśmy więc Chrisa Louisa. Był potrzebny później drugi obcokrajowiec. Ja podsunąłem pomysł z drugim Anglikiem, Tatumem. Z Wrocławia odszedł w pewnym momencie Heniu Żyto, to z kolei miałem znaleźć dobrego trenera. Znałem się z Ryśkiem Nieścierukiem. Rysiu już nie pracował w Polonii Bydgoszcz, ale był jeszcze trenerem reprezentacji Polski. Zadzwoniłem, przyjechał do Wrocławia, dogadaliśmy się na temat warunków współpracy, mecenas Malicki sporządził umowę i w hotelu Wrocław podaliśmy sobie ręce podczas kolacji. To było po turnieju o Złoty Kask we Wrocławiu. 

W sezonie 1991 awansowaliście do pierwszej ligi – dzisiejszej ekstraligi – z czwartego miejsca w niższym poziomie rozgrywkowym.

Firma Aspro miała wysokie ambicje. Skład Wrocławia był, jaki był i doszło do sławetnego poszerzenia ligi przy „zielonym stoliku”. Wygraliśmy dwa mecze barażowe z Unią Leszno. Powiem Ci, za to poszerzenie nie mam żadnych wyrzutów sumienia. To nikogo nie krzywdziło. Unia Leszno jechała przecież z dopiero czwartym zespołem drugiej ligi. Każdy miał swoją szansę i nikt na nich nie tracił. 

Do dziś jednak o tych barażach krążą legendy…

Ja przed barażami byłem z Adasiem Łabędzkim w Anglii. Podczas finału w Coventry, Łabędzki złamał udo i ja z nim na Wyspach, decyzją włodarzy Aspro, zostałem. Nie brałem zatem udziału w przygotowaniach do barażów. Wróciłem z Anglii bodajże dwa dni przed meczem rewanżowym w Lesznie. Z samymi barażami – jak widzisz – nie miałem więc niewiele wspólnego. Jedyne, co mogę powiedzieć to to, że jak przyjechałem na stadion Smoczyka, to się sam mocno  zdziwiłem, że ładna pogoda, a tor był zmoczony. Unia zazwyczaj jeździła przecież na betonie. Byłem w parku maszyn podczas spotkania i widziałem, jak zawodnicy Unii Leszno szczerze po meczu płakali. Gdyby ktoś sprzedał mecz, to raczej by nie płakał…

Sprzedaje się zatem mecze w żużlu czy nie?

Na pewno nie mogę powiedzieć, że nie. Widziałem sytuację, kiedy działacze jednego klubu przyjechali do Wrocławia i dopłacali zawodnikom z Wrocławia, aby Ci pokonali ich największego rywala. Na pewno nigdy nie uczestniczyłem w sprzedaniu meczu. Doszły mnie tylko raz słuchy, że ktoś za moimi plecami próbował sprzedać mecz, kiedy ja byłem managerem we Wrocławiu, ale ostatecznie mu się nie udało. 

W 1997 roku odszedłeś z Wrocławia. Pożegnałeś się z duetem Andrzej Rusko-Krystyna Kloc, jak pamiętam, w formie lekkiego skandalu. Była pamiętna konferencja prasowa z Tobą w roli głównej.

Klub spadł z najwyższej ligi i nie było najlepszej atmosfery w zespole. To normalne. Każdy miał do każdego tak naprawdę pretensje. Zawodnicy zaczęli się buntować przeciwko szefostwu. Powiedzieli, żebym napisał stosowne pismo, a oni się pod tym podpiszą. Odradzałem im to mówiąc, że jeśli tak zrobią, to będą „spaleni”, a swoich karier nie zamierzali jeszcze przecież kończyć. Sprawa się „rozlała”. Stanąłem za nimi, wziąłem to na siebie. Ostatecznie wyszło tak, że to ja byłem tym głównym buntownikiem. Ostatecznie zawodnicy zostali we Wrocławiu, a ja z klubu  odszedłem. Nie mam pretensji. To była moja decyzja.

Jakie masz dziś kontakty z Krystyną Kloc i Andrzejem Rusko?

Z Krysią Kloc bardzo miły. Wymieniamy się choćby SMS-ami. Uważam ją za swoją przyjaciółkę. Z Andrzejem Rusko kontakt mam rzadszy, ale „kosy” nie mamy. Uśmiechamy się do siebie, ale takiej bliskości, jak była kiedyś, nie ma. Generalnie jest zatem dobrze. 

W tym roku Andrzej Rusko kończy 70 lat. Wiesz, że są opinie, że to Machiavelii polskiego żużla?

Myślę, że to dotyczy nie tylko Andrzeja. Wszyscy prezesi grają w „grę planszową” o nazwie żużel. Poza torem odbywają się na pewno nie mniej ciekawsze mecze, niż te na stadionie. Prezesi mają swoją własną ligę i rozgrywki (śmiech). Każdy klub kołderkę pod tytułem „żużel” ciągnie w swoją stronę. To też naturalne. Żużel to jest taka dyscyplina, dwa w jednym. Jeden żużel to ten, który widzą kibice, działacze oraz telewidzowie, a drugi to ten, który widzą zawodnicy siedząc na siodełku. Jedno nie ulega żadnej wątpliwości. Andrzej Rusko to chyba najlepszy i najskuteczniejszy – co bardzo ważne – promotor w historii żużla w Polsce. Jest bardzo skuteczny w swoich działaniach i inteligentny. Nie siedzi w tej dyscyplinie dla pieniędzy. Jedno powiedzmy sobie jasno. Gdyby nie duet Andrzej Rusko oraz Krystyna Kloc, dawno nie byłoby tego sportu we Wrocławiu. Za dwie rzeczy powinno im się postawić pomnik. Andrzej przyszedł i stworzył nową jakość żużla we Wrocławiu, popartą złotymi medalami i od ponad dwudziestu pięciu lat wraz z Krystyną Kloc, tę dyscyplinę utrzymują, w sensie jej trwania. Ja pamiętam takie czasy, kiedy oni  chcieli się wycofać z tego sportu i żaden, podkreślam – żaden, biznesmen nie był żużlem zainteresowany. Warto mieć to w tym wszystkim na uwadze. 

A jakieś cechy negatywne wrocławscy działacze posiadają?

O kobietach, a zwłaszcza o przyjaciółkach, się źle nie mówi. Czyli o Krystynie Kloc. Pamiętaj, Andrzej ma zaraz siedemdziesiąte urodziny (2 maja) i byłbym „chamem” gdybym próbował go krytykować. Na urodzinach gospodarza się nie krytykuje (śmiech). Być może jak wydam książkę, to napiszę o wadach, bo ma je przecież każdy. Na pewno nie w rozmowie z Tobą, przed urodzinami Andrzeja. 

Później był Ostrów, do którego ściągnął Cię Lech Studniewski.

Tak. Poszedłem do Ostrowa. Tam problemem jednak od początku były pieniądze. Było biednie. Nie było odpowiednich finansów na najwyższą ligę. Były tak naprawdę tylko wpływy z biletów, wpływy z Wizja TV oraz 200 tysięcy złotych pożyczone od Studniewskiego. Organizacyjnie, finansowo oraz sprzętowo nie byliśmy po prostu gotowi na najwyższą klasę rozgrywek i jej utrzymanie. Ze względu na kibiców oraz atmosferę panującą w drużynie, okres ten wspominam bardzo dobrze. Ze względów prywatnych musiałem wrócić jednak do Wrocławia. 

Były później jeszcze jakieś propozycje menadżerskie?

Tak. Telefon dzwonił. Były propozycje, abym pomagał zawodnikom czy też klubom. Przez krótki czas byłem jeszcze potem menadżerem w Kolejarzu Opole. Nie byłem jednak w stanie się poświęcić swojej  pracy w stu procentach i zrezygnowałem.

Zgodzisz się z moją opinią, że pomimo telewizji, pojawiających się pieniędzy to ten żużel tak naprawdę to taki „golf dla ubogich” i ze swojego zaścianka nigdy nie wyjdzie?

Światowo pewnie nigdy nie wyjdzie. Masz rację. W Polsce jednak coś się dzieje. Zawsze krytykuję władze, ale pomimo tego, że po drodze popełniają błędy, to jednak ruszono mocno do przodu w skali samej Polski. Zobacz jak teraz „opakowana” jest medialnie Ekstraliga. Ciężko jest się przebić, ale by wyjść, jak to mówisz, z zaścianka, to żużel musi być moim zdaniem bezwzględnie pokazywany w otwartych, ogólnopolskich kanałach. Inaczej szósty skoczek narciarski naszej reprezentacji będzie zawsze bardziej znany od Zmarzlika.

Po aktywnej działalności w żużlu było i jest po dziś dzień dziennikarstwo.

Dokładnie tak. Później zająłem się pisaniem i to nie tylko tym o żużlu. Przez kilka lat było dziennikarstwo kompletnie niezwiązane ze sportem. 

Recepta na dobre dziennikarstwo sportowe wedle Bartka Czekańskiego?

Podstawowa sprawa to to, że trzeba się z tym „czymś” po prostu urodzić. Bez talentu tego się nie nauczysz. Po drugie trzeba w tym zawodzie umieć słuchać i rozmawiać. W moim odczuciu dzisiejsza dziennikarska młodzież tego nie potrafi. Jeśli robisz ten żużel, to chodź, pytaj i słuchaj jak najwięcej, aż nabierzesz wiedzy. Dobrze jest mieć obok kogoś doświadczonego, kto Ci powie, jaką formą jest informacja, jaką felieton, a jak się robi wywiady. Najważniejsze jednak jest to, aby słuchać 

Przypominasz sobie abyś kogoś na łamach swoich artykułów bezpodstawnie skrzywdził? 

Na pewno nigdy nie zrobiłem czegoś takiego z premedytacją. Jeśli ganiłem, to tych, którzy na to jak najbardziej  zasługiwali. I krzywdzili innych. „Wycinałem” wtedy ich do zera. Mogło się zdarzyć, że być może miałem zły ogląd jakiejś sytuacji i coś źle napisałem. Na pewno jednak nigdy nie robiłem tego specjalnie. Dotąd żadnego procesu w sądzie nie miałem. Tym samym dziennikarskiej bariery dźwięku chyba nigdy nie przekroczyłem. 

To miało być moje następne pytanie. Straszono Cię procesami za napisane artykuły?

W żużlu swego czasu prawie co tydzień. Nigdy jednak ostatecznie do tego nie doszło. Starałem się rzetelnie pozyskiwać swoje informacje. Kiedyś pojechałem robić materiał w sprawie wypadku, który spowodował jeden z zawodników to wyobraź sobie, że prokuratorzy ode mnie czerpali wiedzę, a nie na odwrót. Kiedyś, jak dosyć ostro pisałem, byłem nazywany przecież sumieniem polskiego żużla. Problem w tym, że jak zostałem menadżerem, to sumienie sobie trochę przybrudziłem. Uczestniczyłem w wielu niewygodnych dla siebie rzeczach. Pomimo tego, że praca dawała też pozytywną satysfakcję, bo trochę dobrych rzeczy też zrobiłem, to czuję po dziś niesmak. Źle się z tym po prostu czuję. 

Najbardziej zabawna  historia żużlowo-dziennikarska?

Żużel generalnie jest mało śmieszny. Jednak było parę, na pewno. Nie ma sensu jednak o tym pisać. Bohaterowie mają rodziny, więc lepiej tę tematykę zostawmy. Raz miałem napisać, że trener przyszedł do klubu pijany i został wyrzucony. Nie ukrywam spieszyłem się i napisałem, że został wyrzucony, bo nie przyszedł do pracy pijany. Trafiło to nawet później do programu Manna i Materny. 

„Szczypiesz” w komentarzach na naszym fanpage’u na Facebooku Przemka Sierakowskiego…

Przemka bardzo lubię, a jego pracę w telewizji uwielbiałem. Ma trochę przerostu formy nad treścią, jak wielu. To raczej żartobliwe docinki z mojej strony. 

Internet popsuł dziennikarstwo? Jacy dziennikarze zasługują na pozytywną uwagę lub naganę?

Popsuł. Ilość nie przechodzi po prostu w jakość. Młodzież nie ma jeszcze nic do powiedzenia, a zaczyna już pisać felietony. Podchodzi młody chłopak do zawodnika, cały się trzęsie ze strachu, później wrzuca sobie zdjęcie na fejsa i się cieszy jak gimbaza, że z nim rozmawiał. Koledzy go poklepują z uznaniem plecach, że on osobiście zna zawodnika. Większość piszących obecnie to kibice, a nie dziennikarze. Taka jest smutna prawda. Cenię sobie mocno swoich byłych współpracowników, czyli oczywiście doskonałego w swoim fachu Wojtka Koerbera czy Ciebie. Co do „czarnych” postaci, to lepiej  zostawmy. Kiedyś, gdybym był młodszy, to bym ci powiedział: wkurzają mnie wszyscy poza mną. Dziś patrzę na to zupełnie inaczej. Jak to się mówi w życiu generalnie: barany chodzą stadem, orły fruwają samotnie.

Głośno się dyskutuje o jakości komentarza telewizyjnego przy zawodach żużlowych. Kto komentuje zatem najlepiej, a kto Cię denerwuje?

Na pewno w telewizji najlepszy jest Tomek Dryła, pomimo że ma też swoje wady. Cenię sobie bardzo Rafała Darżynkiewcza. Podoba mi się duet Kuźbicki-Korościel. Oni mają fajny umiar i do tego kulturę. Mają na pewno  największy potencjał.

Ostro krytykujesz ostatnio Piotra Olkowicza…

To nie tak. Piotrek kiedyś był moim ulubionym komentatorem. Miał być drugim Ciszewskim. Niestety pycha kroczy przed upadkiem. W pewnym momencie zakochał się w sobie. Przyznaję, że ostatnio na meczu Leszna z Toruniem był w dobrej formie. Piotrek ma niesamowitą wiedzę, ale ma ten problem, że chce ją sprzedać w trakcie jednego wyścigu. Jego wywody w czasie biegu po prostu zasłaniają – mówiąc w przenośni – obraz. 

Miałeś ostatnio, nazwijmy to, nie najlepszy okres w życiu…

Dobrze wiesz, że miałem nieudaną próbę samobójczą. Ściągnęli mnie z torów w ostatniej chwili. Policja mnie zamknęła. Była opcja trafienia do szpitala psychiatrycznego. Fajnie nie było. Teraz mam przed sobą różne plany, choćby longtrack czy skok ze spadochronem, licencja na żużlu. Jestem w okresie pogodnej starości. Stałem się stoikiem. Co będzie, to będzie. Jak nie uda się wykonać planów, tragedii nie będzie. Spokojnie zamknę oczy.

Czujesz się spełniony życiowo?

Nikt skromny chyba nie czuje się spełniony. Książki nie napisałem, tomiku poezji nie wydałem. Nie czuje się spełniony, ale pogodziłem się z faktem, że mogę umrzeć niespełniony. Nie przeżywam z tego powodu dramatu.

No to na koniec. Jakie marzenie ma Bartłomiej Czekański?

Nie mam marzeń. Mam plany. Jak starczy czasu, to tak jak mówiłem książka, tomik poezji i żużel. Najważniejsze jest w życiu to, aby świeciło „słońce” i była miłość. Kiedyś, jak będziesz w moim wieku, to też już będziesz patrzył inaczej. Tak samo jak ja.

Dziękuje za rozmowę.

Dziękuje również.

Rozmawiał ŁUKASZ MALAKA