Żużel. Szczecin kiedyś też był żużlowy, czyli kroniki czarnego sportu w portowym mieście

Szczecin, miasto wojewódzkie i zarazem największe w zachodniopomorskim. Ponad 400-tysięczny ośrodek, mimo iż nie posiada drużyny w rozgrywkach żużlowych, jest bardzo aktywny kibicowsko. Ma on nawet miejscowy oddział Fan Klubu Stali Gorzów. Z kolei Bartosz Zmarzlik, dwukrotny mistrz świata, urodził się właśnie w tym mieście.

Nie zawsze jednak było tak, że Szczecin był tylko pobocznie związany z żużlem. Tuż po wojnie miasto miało aż trzy kluby, w których uprawiany był speedway na maszynach przystosowanych.

Pierwsza wzmianka o zorganizowanych zawodach w Szczecinie pochodzi z 24 października 1949 roku, kiedy to w Lasku Arkońskim, na bieżni stadionu Arkonii, który powstał jeszcze przed wojną odbyły się pierwsze mistrzostwa Szczecina na żużlu. W zawodach tych wystąpiło ponad 20 zawodników, którzy rywalizowali w sześciu biegach eliminacyjnych. Z nich zwycięzcy kwalifikowali się do półfinałów. Potem czterech najlepszych zawodników pojechało w finale na dystansie 10 okrążeń. Historycznym mistrzem został Jabłoński przed Szadkowskim i Kuzynowskim. Wszyscy reprezentowali klub Gwardii.

Niedługo później, bo 6 listopada odbyły się kolejne zawody pod nazwą „Szukamy Mistrza w Gwardii”. W tych zawodach podium pozostało bez zmian, jedynie miejscami zamienili się Szadkowski z Jabłońskim.

Związki z żużlem w 1950 roku miał także oddalony od Szczecina o 40 kilometrów Stargard, gdzie pod koniec maja odbył się turniej indywidualny zakończony zwycięstwem Nosarzewskiego. Natomiast jedynymi zachowanymi wynikami z tamtego roku w Szczecinie są rezultaty trójmeczu, którego gospodarzem była Gwardia Gorzów. Zajęła ona w tych zawodach drugie miejsce z dorobkiem 17 pkt. Wygrali inni gorzowianie ze Stali z 21 pkt na koncie, natomiast tłem dla dwóch gorzowskich drużyn był Włókniarz. Nowa Sól z 6 oczkami.

W kolejnym roku pierwsza wzmianka o zawodach w portowym mieście pochodzi z 15 lipca. kiedy to odbyły się mistrzostwa miasta. W finale ponownie rozgrywanym na 10 okrążeń najlepszy był reprezentant Kolejarza Szczecin, Stanisław Pijarczyk. Kolejne zawody to 18 i 28 października,  gdy zostały rozegrane czwórmecze towarzyskie z udziałem Stali oraz Gwardii Gorzów, Kolejarza Piła i rezerw bydgoskiej Gwardii. W obu turniejach najlepsza była drużyna Stali, w składzie której występowali między innymi Kazimierz Wiśniewski czy Tadeusz Stercel.

Z tamtego sezonu zachowały się również składy szczecińskich drużyn:

Gwardia Szczecin: Grocholewski, Gruszewicz, Nyczkowski, Szlajer, Zacharewicz

Kolejarz Szczecin: Honowracki, Kaczuk, Pijarczyk, Terlecki, Zieliński

Ogniwo Szczecin: Binkas, Kazimierz Kamiński, Majsner, Janusz Trzmiel

Kolejny sezon to kolejna wzmianka o speedwayu w tym mieście. Zawody towarzyskie 19 października zorganizował Kolejarz z Piły. Najlepsza w tych zmaganiach była Gwardia Toruń z 20 pkt., przed Spartą Śrem z 16 pkt., i gospodarzami z Piły z 13 pkt. (zdjęcie protokołu, ze zbiorów Henryka Mielnika).

W następnym sezonie żużel poprzez zmiany w centrali i utworzenie Ligi Zrzeszeniowej w wielu miastach z biegiem czasu stracił zainteresowanie i zamilkł. W przypadku Szczecina na zawsze.

Mimo tego, co jakiś czas miasto z Pomorza Zachodniego przypomina sobie o żużlu. W latach 60-tych dwóch mieszkańców Szczecina było zawodnikami Stali Gorzów, mowa tutaj o Czesławie Nowaku i Feliksie Olejniczaku, którzy odebrali symboliczne srebrne medale DMP zdobyte w barach gorzowskiego klubu.

Ponad dwadzieścia lat później, w połowie lat 80-tych, na bieżni znanego już stadionu na Arkonii, żużlowcy z Gorzowa odbyli próbne jazdy. Tak wspomina je Bogusław Nowak. – Tor był bardzo wąski i bez band. Jeździliśmy dwójkami, a na trybunach było bardzo dużo ludzi – mówił Nowak. W latach 90-tych, gorzowianie ponownie wrócili do Szczecina, gdzie na przełomie 1992 i 93 roku rozegrali dwa kontrolne spotkania tym razem w lodowej odmianie żużla na Lodogryfie.

Wyniki zawodów:
27.12.1992
1. Jarosław Łukaszewski
2. Piotr Świst
3. Ryszard Franczyszyn
4. Robet Flis
Startowali także inni zawodnicy Stali oraz m.in. Robert Kessler

03.01.1993
1. Piotr Świst
2. Mirosław Daniszewski
3. Ryszard Franczyszyn
4. Mariusz Staszewski
5. Marek Hućko
6. Jarosław Gała
7. Piotr Paluch
8. Jarosław Łukaszewski
9. Piotr Rembas
10. Michał Żłobiński
11. Robert Flis
12. Sylwester Moskwiak

Na początku XXI wieku, w listopadzie 2002 roku do rozgrywek o mistrzostwo drugiej ligi zgłosiła się drużyna Pogoni Szczecin, którą zarządzał były prezes klubu z Gorzowa, Les Gondor. Andrzej Grodzki, ówczesny prezes GKSŻ, tak wówczas wypowiadał się zgłoszeniu się Portowców do ligi. – Zgłoszono zespół Pogoni, który będzie rozgrywał swoje mecze zgodnie z regulaminem albo w miejscu zarejestrowania klubu, albo wskazanym przez niego, w tym przypadku będzie to Gorzów lub Szczecin – tłumaczył Grodzki. Niestety nic z tych planów nie wyszło i drużyna nie wystartowała w lidze.

Kolejna próba reaktywowania żużla w tym mieście miała miejsce w 2011 roku. Inicjatorem tego pomysłu był Marek Zieliński. Niestety tutaj również, mimo dużych zapowiedzi, zakończyło się tylko na planach. Obecnie kibice ze Szczecina z niecierpliwością czekają na budowę toru w oddalonym o 70 km od miasta Neubranderbugu, który może się stać alternatywą do wyjazdów dla kibiców kochających żużel, a mieszkającym w tym portowym mieście.

MARCIN KOZDRAŚ