Żużel. Sierakowski: Żużlowa viagra na… gwałt potrzebna

Jeszcze niedawno ekscytowaliśmy się sukcesami rodaków – w jak to współcześnie zwykło się określać – niszowych dyscyplinach sportu. Wszyscy znali osiągnięcia i nazwiska naszych bojerowców, kibice z pamięci i na wyrywki przytaczali triumfy Waldemara Marszałka w wyścigach łodzi motorowych, a nieco później emocjonowali się wyczynami Pudziana wespół z rodzimymi strongmanami. 

Szkopuł w tym, że wszystko to były konkurencje niszowe właściwie poza Polską, niemal nieznane kibicom na świecie. Może z wyjątkiem siłaczy. Nawet transmisje w krajowej TV nie pomagały w szerszym rozpropagowaniu, niewątpliwie spektakularnych sukcesów. Współcześnie mamy podobnie. Eurosport raczy nas czasem, dla urozmaicenia, choćby „mistrzostwami” w cięciu drewnianych bali na czas, bowiem te sponsoruje znany producent pilarek, co zapewne nie pozostaje bez wpływu na obecność owych transmisji właśnie w tej stacji. Mamy też czasem możliwość przeżywania nie lada emocji w zawodach darta, zamiataniu lodu przed pędzącym kamieniem (curling) czy wyścigach psich zaprzęgów. Speedway ostatnio doszlusował do tego grona, znanych i podziwianych, tyle, że lokalnie i na niewielkim obszarze, dziedzin sportowej rywalizacji. Nisza co się zowie, choć bez znanego producenta pilarek, który mógłby sfinansować transmisje telewizyjne w otwartych, globalnych kanałach.

Czy musiało do tego dojść? Pewnie nie. Minęło kilkadziesiąt lat i z popularnego sportu motorowego o zasięgu wykraczającym daleko poza Europę, stał się speedway wersją spakowaną do WinRaR-a. Niewielu zawodników, skąpo z krajami, czołówka coraz bardziej geriatryczna, sprzęt specyficzny i produkowany na zasadzie warsztatu przy domu w garażu, nie zaś światowej marki, do tego znacznie droższy niż niedawno. Różowo to nie wygląda. Światowe rozgrywki uszczuplone do SGP i nawet DMŚ nie wytrzymały „promocji” przez FIM. Do tego zawodników mało, więc wszędzie obsada niemal identyczna. A miało być tak pięknie. Adorjan, Kocso, Body, Petrikovics, Hajdu, Tyhanyi to tylko kilku wybitnych Węgrów, które zniknęły z żużlowej mapy. Identycznie Moksunen, Tyrvainen, Kopponen, Laukanen z zapomnianej Finlandii. Gunnestad, Kyllingstad, Holta, czy Sverre Harrfeldt to Norwegia. Riss, Laush, Muller, Maier, Hack, Wolter, dogorywający wiekowo Smoliński, Woelbert to staczający się po równi pochyłej Niemcy. Potęga z demoludów Matousek, Stancl, Kasper, Jan i Vaclav Vernerowie, Vandirek, Milik senior. Póki Jawa produkowała i skutecznie konkurowała na rynku z Weslake, Goddenem czy GM, dawali radę. Ostatni dobry wysyp minął, wraz z upadkiem fabryki. Stancl jr, Svab, Drymlowie, bądź Kral zdążyli się załapać przed zmierzchem, nawet do ligi angielskiej. Jeden Milik i drugi Kvech wiosny niestety nie czynią, ale są, co chwalebne.

ZSRR się rozpadł a z nim tamtejszy żużel także. Mieli przecież medalistę MŚ Plechanowa i plejadę solidnych jeźdźców ze Starostinem, Kurguskinem, Trofimowem, Saitgariejewem, Korolewem, Marko, Fajzulinem i kilkoma innymi. Obecnie dają radę ci, którzy zahaczyli się w Polsce, bo Rosja to rozległy kraj, a przy aktualnej kondycji rodzinnych finansów i ogromnych odległościach między jeszcze dogorywającymi ośrodkami, praktycznie ligi nie sposób prowadzić. Niedawno jeszcze ścigali się Darkin, czy Jerosin bazując u siebie w domu. Teraz to mało realne, by którykolwiek z potencjalnych następców mógł powtórzyć podobną drogę. Ratunkiem przenosiny do Polski. „Makaroniarze” mimo Castagny w FIM, także odchodzą w niebyt. Był rzeczony Armando, ale też Dal Chielle, Furlanetto, Dalla Vale i kilku innych, zupełnie niezłych ścigantów. Były tory i prężne ośrodki, na czele z Lonigo, czy Terenzano, dziś sporadycznie ożywające, najczęściej przy okazji światowej imprezy mniejszej rangi, bądź z rzadka, turnieju SGP. Było kilku przyzwoitych Bułgarów i fajne miejsca do ścigania tamże. Przewijali się Francuzi, Austriacy, Holendrzy. Spoza Europy zniknęła przede wszystkim Nowa Zelandia z historycznymi tytułami Maugera, czy Briggsa, by nie wymieniać wielu jeszcze zapisanych złotymi zgłoskami. Potem już tylko Mitch Shirra, Mark Thorpe i Tony Briggs, który teraz kasuje za dmuchawce i jest ustawiony do końca… żużla. Amerykanie stanęli na skraju przepaści i za chwilę, jak mawiał towarzysz Wiesław: „zrobią wyraźny krok w przód”.

Organizowanie towarzyskich czwórmeczów młodzieżowych Polska, Dania, Szwecja plus ktoś czwarty, było na porządku dziennym jeszcze w latach dziewięćdziesiątych i nie stanowiło trudności nazbieranie czterech krajów uczestników i pięciu (z rezerwowym) solidnych zawodników z każdej nacji. Oprócz „świętej trójcy” pojawiali się jako czwarty do brydża, Finowie, Niemcy z RFN, czy Norwegowie. Dla kibiców w mniejszych ośrodkach polskiego żużla, możliwość obejrzenia w akcji przyszłych gwiazd, także była solidną zachętą by zawitać w znaczącej liczbie na stadiony. Ale to również lata temu.

Co zostało? Trzy przyzwoite ligi na świecie (Polska, Szwecja, Wielka Brytania). Kilka ledwie jakoś sobie radzących, z naciskiem na „jakoś”, bo trzy czy pięć drużyn, kleconych na zasadzie dwóch naszych co z motocykla nie spadną, do tego weteran z wykopalisk i ze dwóch obcych mniejszego kalibru – nie zrobi furory i rynku nie zawojuje. Zatem dramat, zmierzch, katastrofa. Do tego jeszcze nasza ekstralipa raczej nie pomaga, ograniczając niektórym liczbę lig i jadąc w piątki. Genialne wręcz!

Jeśli tendencji, przy współpracy wszystkich zainteresowanych, na czele z FIM-em i federacjami krajowymi, nie zaczniemy rozumnie i bez pośpiechu, acz systematycznie odwracać, to za chwilę zostanie nam oglądanie starych albumów z pożółkłymi fotografiami, bądź jak kto woli, przeglądanie zapomnianych plików. Inwestycje, promocja, ograniczenie kosztów, zwiększenie dostępności, marketing, ożywianie znanych a zardzewiałych miejsc. Krótko mówiąc, ekspansja. Światowa, szeroko zakrojona, przemyślana i roztropna. Jeśli speedway trafi do rzeczonego Eurosportu choćby, to niech początkowo będzie dla Francuza, czy Hiszpana jak te przysłowiowe zawody drwali. Jeśli zaś ich wciągnie, to chwała Najwyższemu. Na koniec zaś najważniejsze. Niech nikt nie oczekuje cudów w ciągu roku czy kilku sezonów. Żużel niszczono i nadal się niszczy, systematycznie od przynajmniej trzydziestu lat. Jeśli mamy go naprawić, to także musi trochę potrwać. Oby tylko prędko znalazł się ten jeden, który nie wie, że się nie da i zaczął to robić.

PRZEMYSŁAW SIERAKOWSKI