Żużel. Psycholog sportu: Jeśli zawodnikowi potrzebna jest przerwa i izolacja od środowiska, to warto to uszanować

Maksym Drabik bez wątpienia mierzy się z teraz z najtrudniejszą sprawą w swojej karierze. Jeśli wyrok w sprawie dotyczącej złamania przez niego przepisów antydopingowych zostanie utrzymany, byłego żużlowca Betard Sparty Wrocław do 30 października tego roku czeka przerwa od uprawiania czarnego sportu. O tym, jaki wpływ na zawodnika może mieć taki werdykt oraz tym, jak ważne jest przepracowanie tej kryzysowej sytuacji rozmawiamy z Darią Abramowicz, psycholog sportu, która współpracuje m.in. z najlepszą polską tenisistką – Igą Świątek.

Jakie myśli mogą pojawiać się w głowie zawodnika po otrzymaniu informacji o takim wyroku? Zapewne Maksym Drabik zdawał sobie sprawę z tego, że zostanie ukarany, ale usłyszenie werdyktu, a szykowanie się na niego to z pewnością dwie zupełnie inne sprawy…

To jest takie pytanie, na które ja najczęściej odpowiadam, że trzeba byłoby zapytać zawodnika. Nikt z nas, kolokwialnie mówiąc, nie siedzi w jego głowie i nikt z nas nie jest w stanie przypuszczać, co dzieje się na poziomie myśli czy przekonań, szczególnie w tak wymagającej sytuacji. Warto pamiętać, że z jednej strony cały proces i to w jaki sposób on przebiegał były bardzo wymagające, a z drugiej strony sam werdykt i to, że pojawiło się zawieszenie to także bardzo trudne doświadczenia. Niewątpliwie to, co możemy powiedzieć to to, że te myśli na pewno są. Taka sytuacja to pewnością bardzo duże wyzwanie. Wpływa ona nie tylko na aspekt funkcjonowania w sporcie, ale także na to, co poza sportem.

Co jest najważniejsze w takiej sytuacji pod kątem psychologicznym? Odcięcie się od wszystkiego, czy może szukanie dobrych wspomnień związanych z żużlem, rożnego rodzaju kontakt z szeroko pojętym środowiskiem?

To bardzo indywidualna kwestia. Nie ma tutaj jednoznacznej odpowiedzi. Jeżeli chodzi o to, w jaki sposób przepracowywać tak trudne, bardzo kryzysowe doświadczenia w karierze sportowej, to przede wszystkim warto pamiętać, że dana osoba, której to dotyczy jest w swojej głowie sportowcem. Bardzo często zdarza się tak, że dane osoby przychodzą do nas, psychologów i gdy pytamy się ich kim są, to te osoby odpowiadają, że sportowcem, koszykarzem, żużlowcem, tenisistą, pływakiem, żeglarzem i tak dalej. Kiedy dzieje się coś takiego, jak sytuacja, którą omawiamy, to ona rzutuje na całą tożsamość. Dlatego właśnie zachowanie tej tożsamości jest niesamowicie istotne. Utrzymanie pasji do sportu jest bardzo ważne, ale trzeba też pamiętać o absolutnie fundamentalnym utrzymaniu sieci wsparcia społecznego, zarówno osób bliskich, rodziny, przyjaciół, jak i wsparcia merytorycznego, czyli tych osób, które w procesie sportowym uczestniczą i które dają zawodnikowi swoje doświadczenie, wiedzę i kompetencje.

Jeżeli doświadczenie jest zbyt trudne i zawodnikowi potrzebna jest taka przerwa i izolacja od środowiska, to warto to uszanować. Tak naprawdę poza tym wsparciem i zachowaniem tożsamości kluczowe staje się też wsłuchanie we własne potrzeby.

Drabik od samego początku zdecydował się przyjąć taktykę unikania mediów. Uważa Pani to za dobre rozwiązanie, czy może jednak powinien otworzyć się przed prasą?

Absolutnie takiego zachowania nie będę oceniać, bo nie taka jest moja rola. To też jest indywidualna sprawa. Należy pamiętać o tym, że w takiej dyscyplinie sportu jak żużel poza aspektem sportowym mamy też wątek relacji ze sponsorami. To oczywiście jest sport zawodowy i mamy biznesową kwestię dyscypliny. Na pewno takie czynniki są brane pod uwagę w kontekście podejmowania decyzji odnośnie zabierania głosu w mediach. To, czy ktoś ma w sobie tyle siły, woli i odwagi otwarcia się na media i otoczenie również jest decyzją, którą należy podjąć samodzielnie, a my powinniśmy to uszanować.

Praca z psychologiem w okresie odbywania kary jest wskazana w przypadku każdego sportowca?

Nie każdy sportowiec, tak jak i nie każdy człowiek potrzebuje pracy z psychologiem. Nie każdy ma zwyczajnie taką wolę i chęć. Wsparcie specjalistyczne w sytuacji tak kryzysowej jest jednak na pewno wartościowe. Istotne, aby zawodnik wiedział, że w razie potrzeby ma dostęp do psychologa, może z niego skorzystać. Ważne jest również to, żeby zawodnik wiedział, iż nie jest to wyraz słabości, a, jak wspominałam, skorzystanie z pewnego rodzaju wsparcia merytorycznego.

Wyświetl ten post na Instagramie.

Post udostępniony przez Daria Abramowicz (@abramowiczdaria)

Po wyroku wszyscy błyskawicznie zaczęli dyskutować na temat tego, do którego klubu Drabik wróci po odbyciu kary. Nikt nie zastanawia się nad tym, czy on faktycznie będzie chciał wrócić. Może być tak, że po tej całej sytuacji zawodnikowi zwyczajnie odechce się kontynuować uprawianie sportu?

Oczywiście, że może tak być. Zresztą historia wielu dyscyplin zna sporo takich sytuacji. Czasami takie doświadczenia są na tyle trudne i wymagające, że sportowcy jednak nie wracają ani na wysoki poziom sportowy, ani w ogóle do trenowania. Wynika to z bardzo wielu czynników. Czasem jest to kwestia nie do końca konstruktywnego zarządzanie samym kryzysem, a czasami tego ogromnego wpływu na tożsamość. Taka możliwość, w której zawodnik nie wróciłby do sportu jest dopuszczalna. Chciałabym jednak zaznaczyć, że ewentualne podążenie w stronę rezygnacji nie jest absolutnie wyrazem słabości.

Czy podczas takiej sytuacji łatwo jest stracić motywację do treningów? Drabik oczywiście jest zawieszony, więc nie może trenować na motocyklu, ale by wrócić w dobrym stylu powinien trzymać formę fizyczną, a to już przez rozmaite aktywności robić może.

Utrzymanie determinacji i mobilizacji do pracy jest bardzo trudne w warunkach ograniczających podejmowanie takich aktywności. To w ogóle bardzo dobrze pokazują realia COVID-19 i kontekst kwarantanny, gdzie mamy sytuację braku możliwości uprawiania sportu i poszukiwania treningu alternatywnego. Jeżeli chodzi o taką sprawę, to będzie to na pewno bardzo wymagające.

Jak działa głowa zawodnika po powrocie do sportu?  Takie wydarzenia to dodatkowy bodziec, który motywuje do zatarcia złego wrażenia po takiej historii?

Tutaj znów wspomnę, że trudno ocenić, co się dzieje w głowie zawodnika. Nie mamy możliwości prześwietlania jej i odczytywania jakimiś promieniami rentgenowskimi. Nie mamy żadnego wzorca. Każdą osobę cechują określone zasobniki i unikatowe właściwości. Oczywiście są takie osoby, które cechują się bardzo silną odpornością psychiczną, tzw. rezyliencją i umiejętnością przezwyciężenia kryzysowych sytuacji, które stają się wręcz dodatkowym paliwem dla zawodnika. Takiego rozwiązania też więc wykluczyć nie możemy.

Nie ma wątpliwości, ze Maksym będzie mierzył się z tą sprawą przez całe życie. Ta wpadka będzie mu wypominana. Co zrobić, aby już później odciąć się od tego wszystkiego i nauczyć się w tym funkcjonować?

Przede wszystkim ja zachęcam do tego wsparcia specjalistycznego. Mówiłam, że to nie jest obowiązek, ale zdecydowanie jest ono bardzo wartościowe. Takie doświadczenia, takie kryzysy kształtują nie tylko wątek sportowej kariery i wpływają na wyniki, ale dotyczą całej tożsamości sportowca, żużlowca w tym przypadku. Odpowiednie przepracowanie tego doświadczenia będzie ogromnym kapitałem na dalszą część życia.

Rozmawiał BARTOSZ RABENDA