Wiktor Balzarek: Sala samobójców. Hejter

Włóczyłem się niedawno po Petersburgu. Było paskudnie, deszcz padał poziomo, wiatr urywał głowy i blichtr minionego mieszał się z syfem teraźniejszego. Jeszcze ta ruska prowizorka, wyłażąca z podwórek, czająca się w zakamarkach. Wymarzona pogoda, żeby dowlec się do hotelu Angleterre i napić wódki za Sergiusza Jesienina. Wybitnego poetę. I pomyśleć jak wyglądało to miejsce 18 grudnia 1925 roku, gdy powiesił się na rurze grzewczej, w jednym z pokoi.

Prowincjusz, porzucony przez rodziców, wychowany na wsi przez dziadków. Przesiąknięty tą wsią, swojskością. Cholernie wrażliwy, zbyt wrażliwy. Uczeń Błoka, utalentowany ponad miarę, wyprzedzający świat literatury i jemu współczesnych. Ale także skandalista, alkoholik, dziwkarz. Nieodporny na krytykę egocentryk.

Zamawiam najdroższe pół litra w życiu i szukam w smartfonie dawno nieczytanych wierszy. I nagle, przypadkiem, trafiam na zdjęcie, już chyba kiedyś widziane, ale… Jesienin. Tylko jakby… ktoś inny.

Jest takie zdjęcie Rafała Kurmańskiego: siedzi na motocyklu, fryzura na grzybka, zawadiackie spojrzenie niczym Eugenia z „Jasminum” Kolskiego („a ty co się dziwisz?!”) – i gdyby nie fakt, że fotka jest w kolorze, można by pomylić twarze. Nie wiem ile Rafał miał wzrostu, Jesienin podobno 168 cm, ale był szczupły, wątły, dziecięcy. Patrzę to na jednego, to na drugiego. Jak bracia. Obaj powiesili się w hotelach, obaj nietrzeźwi. Jesienin napisał wiersz pożegnalny krwią, Kurmański ponoć dwa zdania. Nie musiał więcej. To o nim pisali. Prostytutki, alkohol, jakieś pobicia, jazda pod wpływem – ile w tym prawdy, to nie ma znaczenia. Bo nie było wyników, czasem tak jest. Im bardziej chcesz, tym gorzej wychodzi. Mówił, że cieszy go tylko jazda poza Polską, u siebie siada na motocykl za karę, bo jak znowu nie wyjdzie, zaraz oplują, zwyzywają, zlinczują. Od lokalnego bohatera, następcy Golloba, do zera. Ambitnemu, wrażliwemu, chłopakowi bez żadnego wykształcenia, nie sposób było to ogarnąć. A Rafał był prostym chłopakiem z trudnego środowiska i znał tylko nieskomplikowane rozwiązania. Na torze cholernie ambitny, świetny technik, ale także rozsądny gość, umiał kalkulować ryzyko. Gdy ściągał kask, było odwrotnie. Tej nocy znów złapali go po wódzie za kierownicą. Przed ważnym meczem z Unią Leszno. Nie miał już siły na kolejny hejt, głupie pytania i głupie odpowiedzi. Kiedyś chciał prostować informacje na swój temat, tłumaczyć. Teraz wiedział już, że to jak gadanie z głuchym. Bez sensu. „Więc panienka na koniec pieśni” i pasek od spodni, klamka. Bez do widzenia. Hotel Qubus, 1600 kilometrów stąd i prawie 16 lat temu.

Lokalna legenda, lokalna tragedia. Twoje zdrowie, Kurmanek!

Próbuję sobie przypomnieć, kiedy zabił się Robert Dados. Internet mówi, że miesiąc przed Kurmańskim. Internet kłamie. Dados zabił się cztery lata wcześniej, gdy podczas wypadku na ścigaczu doznał makabrycznych obrażeń. Na tor wrócił chyba po dwóch miesiącach, mimo że normalny człowiek już nigdy nie wróciłby do sportu. A ten, były mistrz świata juniorów, już bez płuca i jeżdżąc na bezdechu, wciąż chciał spełnić przepowiednie kumpla, Billy’ego Hamilla i zdobyć złoto w Grand Prix.  Tak długo, jak rokował nadzieje na punkty w lidze, dawano mu szansę. Tak długo był potrzebny. Ale DaDi wysyłał co rusz dramatyczne apele o pomoc. Zaginął w Szwecji, nie dotarł na któreś zawody, ukradł paliwo z CPN-u, przyjechał na ligę motocyklem, mimo że miał zakaz jazdy na jednośladzie, dostał karę meczu za jakiś wybryk… Depresja? Skądże! Nie wiem czy nikt nie potrafił mu pomóc, czy nikt nie chciał mu pomóc, czy nikt nie znał sposobu jak trafić do trudnej głowy…? Ale wiem, że ktoś podbijał książeczkę zdrowia, wpisywał „zdolny do czynnego uprawiania sportu” i potem spokojnie patrzył w lustro, żył. A Robert żyć nie chciał. Dwa nieudane samobóje w 2003 roku. I co? I nic. Rok później znów „zdolny do czynnego uprawiania sportu”. Tyle, że już w rodzimym Lublinie, bo we Wrocławiu mieli go dość. Tak jak on miał dość. Presji, oczekiwań i tych tysięcy oczu czekających na kolejny odcinek historii pt. co znowu odwali „czubek”. Bo taką miał ksywę na trybunach pod koniec przygody ze Spartą. A Dados odwalił kitę. Do trzech razy sztuka.

Miał takie motto: życie to jazda. W połowie butelki, w rosyjską deszczową noc, trudno jest zrozumieć proste słowa. Życie to jazda… I za to Robert, i za twoje demony – na zdrowie!

Kiedy odchodzą Kurmański i Dados, swoje największe sukcesy święci Łukasz Romanek. Mistrz Polski juniorów indywidualnie, w parach, z drużyną, mistrz Europy. Chłopak tak zupełnie różny od tamtych dwóch. Nie pije, nie pali, dobrze się prowadzi. Szybko staje się bożyszczem tłumów, jednym z kilku młodych rybnickich synków, którzy mają poprowadzić legendarny ROW do medali w ekstralidze. Ale nagle coś idzie nie tak, coś się zacina. Z jednego zawodnika robi się dwóch. Jeden startuje w zawodach indywidualnych i potrafi pokonać każdego. Drugi jedzie w lidze i potrafi z każdym przegrać. Gołym okiem widać, że chłopak nie dźwiga presji. Ponoć ojciec nie zgadza się na współpracę z psychologiem. Bo to wstyd. W rolę specjalistów wcielają się kibice. Tacy, co to wszystko wiedzą najlepiej, wszędzie są, pozjadali rozumy. Więc sumiennemu, pracowitemu dzieciakowi przypisują wszystkie grzechy świata. Nawet te najdurniejsze. Dostaje ksywę „Rasialdo” od piłkarza Rasiaka – że niby jedzie sztywno jakby połknął kij, jak – nie ubliżając – Henio Piekarski na Olimpijskim lat temu kilkanaście. Oczywiście nikt w Rybniku nie pamięta kim był Henio Piekarski, ale nieważne. Lokalnemu Rasialdo ktoś grozi spaleniem samochodu, ktoś inny ubliża na mieście, albo… Albo zarzuca, że zawodnik ma klub w dupie i zależy mu tylko na karierze indywidualnej. I to był strzał w dziesiątkę, tak sobie myślę. Serce Romanka było numerem dziesiątym. Dzieciak, który chciał tak bardzo punktować dla swojej drużyny w lidze, że przez tę obsesję momentami przypominał szkółkowicza, jest posądzany o nielojalność. Za dużo. Czerwiec 2006, bliscy znajdują ciało powieszonego Łukasza w przydomowym garażu.

Wkrótce potem kibice palą setki zniczy na rybnickim stadionie. Wkrótce potem. Twoje zdrowie, dzieciaku!

No a Tomek Jędrzejak? Pamiętam takie banery jak się wjeżdżało do Ostrowa od strony Wrocławia: „Tu mieszkam – Tomasz Jędrzejak”. We Wrocławiu nie mogliśmy tego zrozumieć. Niby serce oddaje Sparcie, a „tu mieszka”… Ogóra w ogóle ciężko było zrozumieć. Małomówny, skryty, często drażniący swoim stylem bycia. Mocno ciągnięty za uszy podczas swej pierwszej przygody we Wrocławiu, zwykle bez efektów, zwykle kosztem innych zawodników. Więc gdy odszedł na sezon 2004 do Ostrowa, pojechaliśmy za nim. Dobrze już wstawiony darłem mordę na cały głos: „co Ogór, ekstraklasy się zachciało, a teraz cię, kurwa, Rajkowski objedzie!” I chyba rzeczywiście objechał. Wtedy, dwie ławki obok, lokalny kibol rozmiar XXL, podniósł się i spokojnie pomaszerował w moim kierunku. Cicho się zrobiło. Toś się idioto doigrał… Ale nie. Gość podszedł i wypalił: „Nie znam cię, ale zajebiście kibicujesz. Pozwól, że postawię ci piwo”. To, co wtedy się stało, zrozumiałem dopiero wiele lat potem. W późne, upalne popołudnie, siedziałem w hotelu w Biszkeku, ubrany w niewygodne ciuchy enduro. Ostatni raz spojrzałem na telefon, nie spodziewając się zasięgu przez kolejne dni. „Ogór się zabił” – donosił sms od przyjaciela z Rybnika. Zmroziło. Sprawdziłem, info było już oficjalne. Kilka godzin później siedziałem nad Issyk-kul. I to była noc perseid. Niesamowity widok. Lokalny koniak nie wchodził. Gardło było ściśnięte. Popłakałem się. Tak jak on, kiedy nieoczekiwanie zdobył złoto IMP. Cóż to była za radość! W Zielonej Górze nie był faworytem, nigdy w sumie nie był w tych zawodach. Ale jechał pięknie! Ta zadziorna sylwetka, niepodrabialna. Nie wierzyłem, że wytrzyma ciśnienie do końca – wytrzymał. A to co zrobił, gdy już przekroczył metę, to było… sam nie wiem, surrealistycznie piękne?! Takiej radości, takiej eksplozji, tego całowania toru – nie widziałem nigdy wcześniej ani później. Od tego czasu zostałem jego kibicem.

Powinienem w tym miejscu napisać, że sześć lat później Tomasz Jędrzejak popełnił samobójstwo. Ale nie. No ni chuja. Tomka zabiliśmy my. Ten kibol od piwa i ja sprzed wielu lat. I tacy jak my, hordy takich jak my – wtedy. Stadiony pełne takich jak on i ja. I klakierzy, którzy wtórowali. Kto jest bez winy niech pierwszy rzuci kamieniem, tak? No to ja, po kilku piwach i pół litra w hotelu Angleterre, nie mam amunicji. Jędrzejakowi zniszczono busa, pisano donosy do skarbówki, a na zbliżającym się meczu, w którym miał przyjechać do rodzinnego Ostrowa jako lider Stali Rzeszów, ktoś zapowiedział obrzucenie chłopaka fekaliami. Bo wybrał lepszą finansowo ofertę innego klubu. O tym, że jest w nim oszukiwany na grube pieniądze, jeszcze głośno się nie mówiło. Ale Ogór nie powiesił się przez kasę. To ostatnie o czym wtedy myślał.

Przepraszam Tomek. Na zdrowie!

Ale to nie będzie koniec. Drzwi do sali samobójców już skrzypią, kilku młodych chłopaków stoi u wrót. Jest taki jeden Belzebub, niektórzy mówią „dziennikarz”, który nominuje następnych dzieciaków. Wielki brat. Niszczy ich, insynuuje, opluwa, wymyśla niestworzone historie i do gara podłości wrzuca cały swój jad, żółć i zbierane latami kompleksy. A potem stoi nad tym kotłem całą zimę, miesza i odgrzewa niestrawne kotlety.

Pierwszy w kolejce do kotła – Maciej Janowski. Multimedalista, kapitan reprezentacji Polski, facet który ojczyznę reprezentował dokładając do interesu, bo nie od zawsze miał sponsorów. Wtedy na nogawkach kombinezonu wyszył sobie „MAMA” na lewej i „TATA” na prawej. Nigdy nie odmawiał selekcjonerom. Pech chciał, że odmówił Belzebubowi. Wywiadu. Raz i drugi. Nie chciał czytać rzeczy, których nie powiedział. I się zaczęło. Hejter wpadł w amok. Liczba artykułów szkalujących zawodnika, prowokacji i wojenek podjazdowych dziwi nawet tych, którzy za Janowskim nie przepadają. Tylko jest jeden problem. Maciej jest typem luzaka, on kocha uśmiech, pozytywne klimaty i nie będzie tracił czasu na jakiegoś błazna. Cytując ekstraligowego prezesa – ma na ciebie wyjebane, Belzebubie.

Ale, ale… Tak sobie myślę, że jest chłopak, który może mieć problem z hejtem. Maksym Drabik. Ma dużo konotacji z tymi, których już nie ma. Niby jest uśmiechnięty, niby ma w genach luz po ojcu. Ale nie ma. Już kilka razy zachowywał się dziwnie. To nie jest dzieciak, po którym wszystko spływa, nawet jeśli umie przyjąć czasem poker – face. Wrażliwiec. Na zgrupowanie Sparty nie pojechał, czasem powie coś dziwnego, czasem nic nie powie… Zawieszenie za „doping” i publiczne grillowanie musi boleć. Te zaocznie wydawane surowe wyroki, te rozprawki piętnujące, ci „eksperci” dobierani pod kątem jednowymiarowych wypowiedzi. Oby Maks dobrze wjechał w sezon. Tak w ogóle. I z przytupem. Obym nigdy nie wypił za jego zdrowie poniewczasie. I obyś ty, paranoiczny życiowy hejtrze – nie smażył za jakiś czas artykułów, że tylko chciałeś ustrzec, mądrością swą otoczyć, dobrą radą wspomóc.

Tak sobie myślałem, dopijając pustawą butelkę, w paskudną petersburską noc. Gdzieś obok, poczułem, przemknął Nocny Gość. To był Jesienin z wiersza Władysława Broniewskiego. Na dużej bani, tak bywa, przychodzi. Broniewski długo nie mógł, nie potrafił, pożegnać wierszem rosyjskiego kolegi, chociaż reszta współczesnych poetów zrobiła to niemal natychmiast. Najlepiej chyba Majakowski. Pisał: „po cóż powiększać liczbę samobójstw? / Lepiej zwiększ produkcję atramentu!” I zastrzelił się, pięć lat później.

Tak, drzwi do sali samobójców skrzypią. Dopijam. Mam dość.

Zniknęli czort z listopadem
Rozwiali się. Gdzie? Bo ja wiem
A ja na podłogę padam
W barze „Pod zdechłym psem”
Szumi alkohol i wieczność
Mruczą – Zalał się gość –
A ja – Zgódźcie na drogę mleczną
Taksówkę, ja już mam dość

Władysław Broniewski, fragment wiersza „Bar pod zdechłym psem”.

WIKTOR BALZAREK