Psychiatra o sprawie Drabika: Maksymalnie dwa miesiące zawieszenia

Wiele osób śledzi postępowanie toczące się w sprawie Maksyma Drabika. Jedną z nich jest Dominik Drogosz-Rynowiecki, lekarz psychiatra i ekspert sądowy, który napisał do naszej redakcji list zawierający jego przemyślenia i punkt widzenia. Oto on:

„Jestem lekarzem psychiatrą, ekspertem sądowym z tej dziedziny i kibicem sportu żużlowego, zdecydowałem się napisać do Państwa, ponieważ w artykułach na różnych żużlowych portalach i w komentarzach kibiców pod nimi, dotyczących naruszenia przepisów antydopingowych przez Maksyma Drabika zauważam dużą liczbę twierdzeń sprzecznych z wiedzą medyczną, zgodnie z zasadą, że w Polsce na medycynie zna się każdy. Powtarzanie ich przyczynia się do wytworzenia fałszywej i szkodliwej atmosfery wokół zawodnika. Szczególnie martwią mnie konsekwencje dla psychiki sportowca w wyniku ciągłego powtarzania, że bez kary długiego zawieszenia się nie obędzie i że mamy tu do czynienia z „twardym dopingiem” z czym z punktu widzenia medycznego nie sposób się zgodzić.

Po pierwsze pracując także z osobami uzależnionymi od alkoholu wiem doskonale, że w polskim społeczeństwie istnieje magiczne przekonanie co do roli kroplówek. Często spotykam się ze zdziwieniem kiedy tłumaczę, że jeśli pacjent nie ma wymiotów, biegunki, przewlekłej choroby związanej z zaburzeniami wchłaniania w przewodzie pokarmowym itp. to nie ma znaczenia czy on taką kroplówkę otrzyma dożylnie czy ją po prostu wypije. Z punktu widzenia gospodarki wodnej sposób przyjęcia 500 ml płynu nie daje żadnej różnicy. Inaczej jest oczywiście kiedy mamy do czynienia z osobą chorą, która nie przyswaja płynów z jelit tylko np. wydala je w postaci biegunki. Dla takiego pacjenta podanie dożylne ma oczywiście znaczenie terapeutyczne przyczyniając się do przyspieszenia co najmniej powrotu do zdrowia jak i czasami do ratowania życia. Wniosek z tego taki, że kroplówka przyczynia się do poprawy stanu zdrowia osoby chorej natomiast dla osoby zdrowej znaczenia nie ma.

Z punktu widzenia medycznego dopingiem jest sytuacja gdy jeden z zawodników stosuje substancję w jakiś sposób poprawiającą wydolność organizmu do której inni sportowcy nie mają dostępu.  W tym wypadku jeśli zawodnik Drabik przyjął kroplówkę do której nie były dostrzyknięte jakieś zabronione leki to inny zdrowy zawodnik mógł wypić 500 ml butelkę wody mineralnej przed zawodami i efekt był taki sam. Nonsensowne i psujące atmosferę wśród zawodników są więc twierdzenia, że Maksym Drabik uzyskał jakąś przewagę np. nad swoim kolegą Bartoszem Smektałą w kolejnych zawodach. Oczywiście chory zawodnik zyskuje to, że szybciej wraca do zdrowia, gdyby nie przyjął kroplówki zapewne czułby się słabo dłużej i mógłby gorzej wypaść w czekającym go meczu. Jednak przepisy pozwalają na leczenie ludzi, nie ma takiej zasady, że jeśli ktoś jest chory to ma czekać aż sam wyzdrowieje i w tym czasie przegrywać w kolejnych zawodach bo jest osłabiony przez chorobę. Chodzi mi tutaj o generalną zasadę a nie przepisy dotyczące ustalania takiego wyłączenia terapeutycznego.

Dodatkowo z tego, co się dowiadujemy z prasy gdyby kroplówka była przyjęta w szpitalu to wszystko byłoby prawidłowe i nie byłoby wymagane wyłączenie terapeutyczne. Nie znam aż tak dobrze przepisów, ale podejrzewam, że gdyby zawodnik otrzymał w szpitalu np. lek sterydowy w trakcie leczenia jakiejś choroby to musiałby się starać o wsteczne wyłączenie terapeutyczne i to, że lek był podany w szpitalu nie stanowiłoby jedynej okoliczności koniecznej do zbadania. Kroplówka nie jest twardym dopingiem jak sterydy (za prof. Smorawińskim) i przepisy dla niej muszą być inne.

Pojawiają się w Internecie opinie, że taka kroplówka mogła służyć do wypłukiwania substancji dopingujących. Wiadomo na pewno, że żadne substancje dopingujące jak i pomagające w ich eliminacji typu furosemid nie zostały wykryte w trakcie kontroli. Kroplówka dawałaby przewagę nad doustnym spożywaniem płynów w celu forsowania diurezy gdyby była przyjęta w objętości przekraczającej możliwości spożycia doustnego. Przeciętny dorosły mężczyzna jest w stanie wypić 500 ml wody więc kroplówka w tak małej objętości dobowej nie daje żadnej przewagi w oczyszczaniu organizmu  w stosunku do spożycia doustnego. Różnica pojawiłaby się wówczas, gdyby ktoś otrzymywał w kroplówce więcej niż jest w stanie wchłonąć z jelit zwiększając w ten sposób produkcję moczu. Spotkałem się z przypadkami pacjentów, którzy potrafili wypijać do ok. 10 litrów płynów na dobę i cały ten nadmiar wody wydalali w postaci moczu, co pokazuje, że możliwości forsowania diurezy doustnej są ogromne i twierdzenia, że jednorazowe 500 ml kroplówki służy do wypłukiwania dopingu lepiej niż butelka wody można włożyć między bajki.

Dlaczego więc przepisy zabraniają przyjęcia kroplówki w standardowej ilości 500 ml? Podejrzewam, że decydują o tym kwestie wykrywania dopingu. Znacznie łatwiej jest komuś zrobić zdjęcie jak leży pod kroplówką (słynni sportowcy sami publikowali takie zdjęcia) niż nagrać wideo z przyjmowania serii kroplówek w wielokrotnie większych ilościach dobowo i przez kolejne dni. Ponadto nie wiadomo czy coś do kroplówki nie zostało wcześniej dodane, a jeśli samo przyjęcie czystej kroplówki będzie karane, to jest już jakiś punkt zaczepienia i zawodnik musi się tłumaczyć. Do kroplówki mogą być dodawane nie tylko leki, ale i mikroelementy. Nigdzie nie spotkałem się z pewną informacją, co dokładnie zawierała kroplówka, którą otrzymał Maksym Drabik.

Teoretycznie mogę więc kibicom wyjaśnić, że możemy mieć do czynienia z dwoma przypadkami. W pierwszym zawodnikowi mógł zostać podany płyn wieloelektrolitowy np. popularny obecnie Plasmalyte (nie podejrzewam żeby był wykorzystany roztwór glukozy, co sugerował jeden z artykułów prasowych, bo glukoza dożylna nie jest dobrym sposobem nawadniania organizmu). W tym przypadku stężenie elektrolitów znajdujących się w składzie tego wlewu odpowiada składnikom osocza krwi, co oznacza, że zdrowa osoba osiągnie ten sam efekt nawodnienia przy spożyciu doustnym (elektrolity przenikają przez barierę jelitową razem z wodą zgodnie z gradientem). W drugim przypadku do tego typu roztworu mogła być dodana np. ampułka z potasem, witamina C, magnez czy żelazo, co jak donosi prasa, miało miejsce u zawodników Pogoni Siedlce (zostali złapani na podstawie donosu). Taka sytuacja to rzeczywiście różnica, bo przyswajanie np. magnezu czy żelaza z przewodu pokarmowego jest dość słabe, przy większym stężeniu potasu czy witaminie C też na pewno nie można mówić o 100% wchłanialności z jelit, więc podanie dożylne daje krótkotrwałą przewagę lepszego przyswojenia tych elementów i poprawia regenerację zawodnika, może wpływać na wydolność motoryczną, czyli dać nieuzasadnioną przewagę nad innymi sportowcami przyjmującymi te suplementy w sposób dozwolony doustnie. W jakim czasie można nadrobić te korzyści suplementacją doustną, zależy oczywiście od wielkości przyjętych dawek sumarycznych, w Internecie możemy znaleźć programy na regenerację od grupy mięśni (3 dni) do całego organizmu (4 tygodnie). Myślę, że każdy może sobie odpowiedzieć na pytanie w ciągu jakiego czasu dochodzi do siebie po ostrej biegunce.

Pojawił się także wątek zawieszenia zawodnika do czasu rozstrzygnięcia sprawy. Z punktu widzenia medycznego nie ma to żadnego sensu, ponieważ przyjęcie kroplówki nie daje odległych efektów. Wytłumaczę to na przykładzie innych przypadków dopingu w sporcie żużlowym. Z prasy wiadomo, że Patryk Dudek przyjmował metyloheksanaminę. Jest to substancja psychotropowa zwiększająca stężenie noradrenaliny w mózgu poprzez zwiększenie produkcji i hamowanie wychwytu zwrotnego. Jest to działanie podobne do działania niektórych leków przeciwdepresyjnych. Przyczynia się do poprawy koncentracji i czujności, poziomu energii, ogólnej wydolności, przyspieszenia metabolizmu, hamuje apetyt. Ma oczywiście także działania niepożądane, typowym jest obniżenie libido. Co jednak jest ważne, to substancje tego typu nie mają wyłącznie efektu krótkoterminowego, badania leków antydepresyjnych dowodzą, że prowadzą one do zmian w ekspresji genetycznej komórek wytwarzających noradrenalinę. Mówiąc prosto stosowane przez jakiś czas powodują, że efekty potrafią utrzymywać się długo. Nawet więc po wypłukaniu z moczem substancji chemicznej efekty jej zastosowania mogą dawać przewagę np. tutaj refleksu nad innymi zawodnikami przez dłuższy czas (zależny od indywidualnej reakcji organizmu), zaburzając wyniki sportowe.

Z punktu widzenia medycznego pozbawienie takiego sportowca możliwości startowania do czasu zakończenia postępowania ma logiczne podstawy. Do podobnych wniosków można dojść analizując działanie meldonium przyjmowanego przez Grigorija Łagutę. Jest to substancja modyfikująca metabolizm karnityny, mająca zastosowanie w leczeniu choroby wieńcowej i naczyniowych chorób mózgu, stymuluje w ten sposób metabolizm glukozy, poprawia wydajność treningową, przyspiesza regenerację po wysiłku, ma działać przeciwstresowo, poprawiać nastrój i pamięć. Bywa stosowana w okresie intensywnych treningów i przez dwa tygodnie przed zawodami, nie ma więc odległych efektów przez długotrwałą zmianę metabolizmu jednak oczywistym jest, że poprawiając jakość intensywnych treningów w okresie przygotowania do sezonu wpływa korzystnie na wyniki sportowe w całym okresie startowym dając nieuzasadnioną korzyść zawodnikowi.

Porównując te efekty z przyjęciem jednej 500 ml kroplówki, to z punktu widzenia lekarza mówienie, że kara powinna być taka sama jest totalnym nieporozumieniem. Oczywiście zdaję sobie sprawę, że są też elementy prawne takie jak zniechęcanie do naruszania ustalonych przepisów, kształtowanie społeczne (prewencja negatywna i pozytywna kary) oraz, że zdarzają się przypadki typu wyższy wyrok za kradzież cukierka niż pobicie, ale koncentruję się na ocenie medycznej, ponieważ na tym się znam. Niewątpliwie jednak te elementy prawne wymiaru kary mają swoje znaczenie, bo patrząc okiem medyka to wyroki wymienionych zawodników powinny być odwrotne z tego chociażby powodu, że teoretycznie jest możliwe, że przyjmowanie metyloheksanaminy przez pół roku mogłoby dać takie efekty zmian w funkcjonowaniu mózgu pozwalające na przewagę działania układu nerwowego przez cały okres kariery zawodniczej. Dla meldonium trudno sobie coś takiego wyobrazić, chyba że zmienią się poglądy naukowe. Jeśli jednak zabawimy się w myślenie stricte medyczne, to skoro za meldonium dające zysk przewagi wydolności na cały sezon (jeden rok) można dostać dwa lata zakazu startów w pierwszej instancji, to za kroplówkę załóżmy z dodatkowym potasem, magnezem, witaminami, żelazem itd., gdzie seria takich kroplówek zastępowałaby 2-3 tygodniowy kurs regeneracji doustnej, nie wyobrażam sobie więcej niż dwa miesiące zakazu, a za jedną „czystą” kroplówkę bez dodatkowych mikroelementów to chyba adekwatny medycznie byłby tydzień. Resztę zostawiam prawnikom, bo konkretny przepis został złamany, jednak uważam, że „autorytety” piszące, że Drabikowi też należą się dwa lata dyskwalifikacji proszę o opamiętanie się.

Problem zgody na wsteczne wyłączenie dla celów terapeutycznych jest chyba bardziej problemem prawnym niż medycznym, jednak uważam z logicznego punktu widzenia, że jeśli ktoś sam przyznał się do przyjęcia kroplówki, a w przepisach nie ma sztywnego terminu, to powinno to zatrzymywać „bieg zegara” i argument, że dokumenty powinno się złożyć w miesiąc, a nie w sześć miesięcy jest niezbyt zrozumiały, chyba że weźmiemy pod uwagę, że ktoś może się poczuć lekceważony. W innych kwestiach przyznania wstecznego wyłączenia dla celów terapeutycznych (zasadność leczenia) trudno się wypowiedzieć, ponieważ sygnały od mecenasa i przedstawicieli POLADA są sprzeczne, a do dokumentacji medycznej nie mamy dostępu.

Z poważaniem DOMINIK DROGOSZ-RYNOWIECKI

CZYTAJ TAKŻE:

Dudek bez pomocy ojca w parku maszyn? „Z tatą może będziemy na telefonie”